Διαταραχές κατάποσης

Διαταραχές Κατάποσης : Κατάποση είναι η διαδικασία μεταφοράς της τροφής από το στόμα προς το στομάχι, δια μέσου του φάρυγγα και του οισοφάγου.

Η διαδικασία της κατάποσης περιλαμβάνει 3 φάσεις:

1. Στοματική φάση. Η τροφή τεμαχίζεται και αναμιγνύεται με το σάλιο, ώστε να σχηματιστεί ο βλωμός. Παράλληλα, γίνεται διαλογή των στοιχείων της τροφής, ώστε να αποβληθούν τα δυνητικά ζημιογόνα στοιχεία της, όπως τα ξένα σώματα (π.χ. ψαροκόκκαλο). Στη συνέχεια ο βλωμός προωθείται προς το φάρυγγα.
2. Φαρυγγική φάση. Η γλώσσα και η μαλθακή υπερώα ανυψώνονται και η επιγλωττίδα κατασπάται, ώστε ο βλωμός να διαβεί ταχύτατα από το φάρυγγα προς τον οισοφάγο, χωρίς να εισέλθει στην αναπνευστική οδό.
3. Οισοφαγική φάση. Ο οισοφάγος, με περισταλτικές κινήσεις, προωθεί το βλωμό προς το στομάχι.

Οποιαδήποτε ανατομική ή λειτουργική διαταραχή, μπορεί να οδηγήσει σε διαταραχές κατάποσης, η οποία μπορεί να εγκατασταθεί οξέως ή σταδιακά.

Η παραμονή υπολειμμάτων τροφής στο στόμα, η παρουσία πόνου κατά την κατάποση (οδυνοφαγία), η δυσκολία στην κατάποση (δυσκαταποσία), η παλινδρόμηση της τροφής, με έξοδο της από τη μύτη (ανάρροια), η παρουσία βήχα και καυστικού, οπισθοστερνικού άλγους κατά τη λήψη τροφής (λαρυγγοφαρυγγική παλινδρόμηση) και η είσοδος της τροφής στο λάρυγγα (εισρόφηση), με εκδήλωση βήχα, αισθήματος πνιγμονής ή πνευμονίας, αποτελούν συμπτώματα διαταραχής του μηχανισμού της κατάποσης.

Ποια είναι η διαγνωστική προσέγγιση στις διαταραχές κατάποσης;

• Ιστορικό: Αναζητούνται τα συμπτώματα που ταλαιπωρούν τον ασθενή, πότε παρουσιάζονται σε σχέση με τη λήψη τροφής και αν διαφοροποιούνται ανάλογα με τη σύσταση της τροφής (στερεά, ρευστά, υγρά). Αναζητούνται πιθανές επιπτώσεις – επιπλοκές, όπως σημεία αφυδάτωσης και απώλεια βάρους. Τέλος, αποσαφηνίζεται αν η έναρξη των συμπτωμάτων σχετίζεται χρονικά με κάποιο χειρουργείο ή με την έναρξη κάποιας φαρμακευτικής αγωγής. Πιθανά συνυπάρχονται νοσήματα γνωστοποιούνται στο θεράποντα ιατρό.

• Κλινική εξέταση: Πλήρης ωτορινολαρυγγολογική εξέταση, με συνοδό έλεγχο της λειτουργίας, των εμπλεκόμενων στο μηχανισμό της κατάποσης, νεύρων, πρέπει να πραγματοποιηθεί. Ακρογωνιαίος λίθος στη διάγνωση, αποτελεί ο ενδοσκοπικός έλεγχος της ανώτερης αεροπεπτικής οδο, με άκαμπτο ή εύκαμπτο ενδοσκόπιο, όπου ελέγχεται η ανατομική και λειτουργική ακεραιότητα της, η παρουσία παθολογικών διογκώσεων, η κινητικότητα των φωνητικών χορδών, η στάση τροφής και η λίμναση σάλιου.
  • Η εξέταση ολοκληρώνεται, όποτε κρίνεται απαραίτητο, με τη διενέργεια FEES (Fiberoptic Endoscopic Evaluation of Swallowing – Ενδοσκοπική δοκιμασία κατάποση). Κατά τη δοκιμασία αυτή, χορηγείται διαδιχικά τροφή στον ασθενή, διαφορετικής σύστασης και ποσότητας, ενώ ταυτόχρονα με το εύκαμπτο ρινοφαρυγγολαρυγγοσκόπιο, ελέγχουμε το μηχανισμό της κατάποσης. Έτσι, ελέγχουμε σε πραγματικό χρόνο, αν η τροφή λιμνάζει σε κάποιο σημείο, αν παλινδρομεί ή αν εισέρχεται εντός της αναπνευστικής οδού. Η δοκιμασία διενεργείται υπό τοπική αναισθησία, είναι ανώδυνη και καλά ανεκτή από τον ασθενή.

• Παρακλινικός έλεγχος: Αιματολογικές εξετάσεις και απεικονιστικός έλεγχος, ολοκληρώνουν τη διερεύνηση των διαταραχών κατάποσης, όπου κρίνεται απαραίτητο.

Αίτια για τις διαταραχές κατάποσης

Τα πιθανά αίτια στις διαταραχές κατάποσης, συνοψίζονται στους πίνακες 1 & 2.

Θεραπεία για τις διαταραχές κατάποσης

Η αντιμετώπιση των διαταραχών κατάποσης πρέπει, όπου είναι εφικτό, να είναι αιτιολογική, είτε με τη λήψη της κατάλληλης φαρμακευτικής αγωγής, είτε με τη διενέργεια του απαραίτητου χειρουργείου. Στις περιπτώσεις των νευροεκφυλιστικών νοσημάτων, όπου η αιτιολογική θεραπεία δεν είναι εφικτή, χορηγούμε υποστηρικτική θεραπεία, με κατάλληλα σκευάσματα σίτισης ή προχωράμε στην εξασφάλιση εναλλακτικών οδών σίτισης (ρινογαστρικός σωλήνας σίτισης ή γαστροστομία).

Για τη διερεύνηση και αντιμετώπιση των διαταραχών κατάποσης, κλείστε ραντεβού στο σύνδεσμο που ακολουθεί.